Πόσοι άνθρωποι δίπλα μας(δεν είναι ανάγκη να πάμε στην Αφρική) σταυρώνονται καθημερινά και χωρίς ελπίδα Ανάστασης! Παντού υπάρχει η δυστυχία που δημιουργούν οι ανισότητες, τα άδικα πολιτικά και κοινωνικά συστήματα και οι επίγειες δυνάμεις που διαφεντεύουν τον κόσμο. Ποιος νοιάζεται για τους απόκληρους της κοινωνίας, για τους φτωχούς και τους νεόφτωχους, για τις στρατιές των ανέργων που σέρνουν ένα ασήκωτο σταυρό και ανεβαίνουν το Γολγοθά τους, χωρίς να βρίσκεται ένας Κυρηναίος να τους ξεκουράσει. Γύρω μας πλήθυναν οι Γραμματείς και οι Φαρισσαίοι, οι Πόντιοι Πιλάτοι, οι Άννες και οι Καϊάφες, οι πεινώντες και οι διψώντες. Δεν είναι ανάγκη να κοιτάξετε τις διεθνείς και εγχώριες στατιστικές. Ούτε τους καπιταλιστές και τις πολιτικές ηγεσίες τους που προσπαθούν πάλι να διευθετήσουν τα του οίκου τους, ανώδυνα γία τους φταίχτες και επώδυνα για τους λαούς, των οποίων "διεμερίσαντο τα ιμάτια". Δείτε στο πλάι σας τις αφυδατώσεις από τις εσωτερικές ερημώσεις, ακόμη και εκεί που η χλιδή περισσεύει. Δείτε τους εκτός των τειχών, τους δεδιωγμένους, τους μετανάστες, τους μοναχικούς, τον Άλλο σας εαυτό. Και αναζητείστε τον κοινωνικό σας εαυτό. Και συντρίψτε την αδικία και τους αδικούντες "ως σκεύη κεραμέως".
Μου δώσατε την ευκαιρία από τη θεματολογία σας, αλλά και από τα εξαιρετικά σχόλια να νοιώσω, σας διαβεβαιώνω γι’ αυτό, πάρα πολύ όμορφα. Ρίτσος, Παπαδιαμάντης, Χριστός … Σας ευχαριστώ πολύ όλους.
Σύμφωνα με την θεολογία των Ρωμιών Πατέρων της Χριστιανικής εκκλησίας, η ζωή είναι «μελέτη θανάτου». Ιδιαίτερη έμφαση αποτελεί αυτή η διαδικασία στη ζωή των μοναχών. Το ράσο των μοναχών συμβολίζει σάβανο στην πορεία νέκρωσης του σαρκικού φρονήματος για την γέννηση του «Νέου Αδάμ». Αυτοί οι συμβολισμοί κυριαρχούσαν επί αιώνες δομώντας το ασυνείδητο του λαού. Εάν εξετάσει κάποιος το παρουσιαστικό των μαυροσκούφηδων θα εντοπίσει ότι ήταν έντονα παρόμοιο με αυτό των μοναχών. Η γενειάδα και τα μαύρα ρούχα συνδυάζονταν με ένα φωτεινό βλέμμα μεταφυσικής αγνότητας και αφοσίωσης στα ιδανικά του αγώνα. Έτσι δεν ήταν τυχαίοι και οι πύρινοι λόγοι του Άρη Βελουχιώτη για τη συμμετοχή των ιερέων στην Εθνική Αντίσταση, που έμειναν παροιμιώδεις, μαζί με τον πάτερ «Ανυπόμονο», που τον ακολουθούσε. Τα ίδια αρχέτυπα θέτει σε κίνηση και ο Γιάννης Ρίτσος, ο μεγάλος ποιητής της Εθνικής Αντίστασης, αποδίδοντας εξέχοντα ρόλο στους νεκρούς, όσο αφορά την εθνική και κοινωνική αναγέννηση: «Κι από κοντά βοηθάν κι οι αποθαμένοι». «Κρατάνε της Καμπάνας το σκοινί, περιμένουν την ανάσταση». Στον Ινδουϊσμό κυρίαρχη θεότητα είναι ο Σίβα. Ο θεός του Θανάτου και της Αναγέννησης, που με τη μορφή του έρωτα γίνεται πηγή της νέας ζωής. Αλλά και στον Βουδισμό προϋπόθεση της ύψιστης πνευματικής κατάστασης, του Νιρβάνα, είναι η απαλλαγή, το άδειασμα ή νέκρωση από όλες τις αυταπάτες της υλικής πραγματικότητας, της «Μάγια». Και στους Σούφιδες η αναγέννηση μέσω του θανάτου αποτελεί κεντρική επιδίωξη. Η επιταγή «Αν δεν πεθάνεις, πριν πεθάνεις, είναι χαρακτηριστική». Ο ίδιος πυρήνας αποτελεί το κεντρικό περιεχόμενο πολλών σύγχρονων αποκρυφιστικών και πνευματικών δασκαλιών. Σύμφωνα με τον Γκεόργκι Γκούρτζιεφ, τον μεγάλο αποκρυφιστή-φιλόσοφο, που ανέπτυξε μεγάλο κύκλο μαθητών στην Ευρώπη κατά τον μεσοπόλεμο, οι εμπειρίες που σχετίζονται με τον θάνατο επιταχύνουν την ψυχική εξέλιξη. Γι αυτό το λόγο προξένησε αυτοκινητικό ατύχημα, πέφτοντας στις ρόδες ενός αυτοκινήτου. Σημαντική γοητεία εξάσκησε κατά τις δεκαετίες του ‘70 και ‘80 με τα βιβλία του ο Κάρλος Καστανιέντα. Ανεκτίμητη αξία απόδωσε στην ενασχόληση με τον θάνατο για όποιον προσπαθεί να βαδίσει στον δρόμο της γνώσης. Στη «Δύναμη της σιωπής» γράφει χαρακτηριστικά: «Ο θάνατος είναι ενεργητική δύναμη. Η ζωή είναι η διαδικασία μέσω της οποίας ο θάνατος μας προκαλεί… Η ζωή είναι η αρένα. Και σ’ αυτή την αρένα. Και σ’ αυτή την αρένα ανά πάσα στιγμή υπάρχουν δύο μόνο που αγωνίζονται: ο εαυτός μας και ο θάνατος… Είμαστε παθητικοί… Κινούμαστε μόνον όταν αισθανόμαστε την πίεση του θανάτου. Ο θάνατος καθορίζει το ρυθμό των πράξεων και των συναισθημάτων μας και μας σπρώχνει ασταμάτητα. Ο θάνατος δεν είναι εχθρός, δεν είναι ο καταστροφέας μας. Ο θάνατος είναι ο μοναδικός άξιος αντίπαλος που έχουμε, είναι η πρόκλησή μας». Αυτή η ιδέα της παραγωγικής συνάντησης με τον θάνατο υπάρχει μέσα στην Πλατωνική Φιλοσοφία, που θεωρεί το σώμα «σήμα», μνήμα δηλαδή της ψυχής, το οποίο η ψυχή ενδύεται σε αναζήτηση εμπειριών, που αποβλέπουν στην εξέλιξή της. Η ζωή ορίζεται σαν «το διάστημα μεταξύ γέννησης και θανάτου». Αυτό το «σύντομο πήδημα ενός βατράχου», σύμφωνα με κάποιο γιαπωνέζικο χαϊκού. Ένα από τα δίστιχα, μέσα στα οποία η Ιαπωνική σοφία επιχείρησε να συμπυκνώσει μεγάλες αλήθειες. Μια φοβερή ποίηση και ένα απαράμιλλο λυρισμό, μεγαλύτερο από αυτόν που περιέχει στην εκκλησιαστική εικονογραφία η Σταύρωση, είναι η απόδοση της στιγμής που ο Ιησούς Χριστός συναντά τον θάνατο. Σε αυτή την εικονογραφική παράσταση αποδόθηκαν δυο ονόματα, που αποδίδουν με γλαφυρότητα την πλέον ίσως σημαντική πρόκληση στο φαινόμενο του θανάτου στην προοπτική της αναγέννησης, ή σύμφωνα με τον Χριστιανισμό, Ανάστασης. «Άκρα ταπείνωσις» και «Βασιλεύς της δόξης». Οι λαϊκοί καλλιτέχνες που εμπνεύστηκαν και εικονογράφησαν μέσα σε συνθήκες βαθιάς μεταφυσικής ενδοσκόπησης αυτό το θέμα, παρουσιάζουν τον Χριστό βυθισμένο στο μνήμα μέχρι το στήθος. Η παράσταση εστιάζεται στους κλειστούς οφθαλμούς και την λυμένη κόμη, που στεφανώνει τους ώμους εικάζοντας μια διττή πραγματικότητα μέσα σε συνθήκες αβίαστης μετοχής: Αυτό που βλέπει ο θεατής στον εικονισμό και αυτό που βλέπει ο Εικονιζόμενος μέσα στην τελευταία πνοή του. Την ίδια παραστατική χάρη, σφραγισμένη από έντονο μεταφυσικό σουρεαλισμό, έχει και το επακόλουθο της Ανάστασης, που είναι η παρουσία του Χριστού μετά από αυτήν στους μαθητές του. Είτε σαν περιγραφή στα Ευαγγέλια, είτε σαν εικονιστική παράσταση, ο Χριστός «εν εταίρα μορφή» αποτέλεσε θεματική πρόκληση για λίγους, που αισθάνθηκαν την δύναμη να παραστήσουν το αναστημένο σώμα. Διότι αυτό το δεδομένο, η Ανάσταση δηλαδή του σώματος και όχι μόνο της ψυχής, αποτελεί μόνιμη θεολογική αναφορά, όσων θέλουν να τονίσουν την υλική αγιότητα της ανθρώπινης πρόκλησης, ταυτόχρονα με την πνευματική. Η βαθιά σύνδεση δικαίωσης της ζωής μέσω του θανάτου δεν άφησε ανεπηρέαστους σε μια χώρα με μακρά ορθόδοξε παράδοση όπως η Ρωσία ακόμη και τον Στάλιν, που θήτευσε στα εκκλησιαστικά σεμινάρια της Τιφλίδας. Όταν δολοφονήθηκε ο Μαγιακόφσκυ, άφησαν οι δολοφόνοι ένα πράγματι βαθυστόχαστο σημείωμα, το οποίο κάλλιστα θα μπορούσε να προέρχεται από τον νεκρό, που έγραφε: «Από υπερβολική αγάπη για τη ζωή, προτίμησα το θάνατο». Η Σταυρική Θυσία στην προοπτική της Ανάστασης είναι βαθιά ζημωμένη στην συνείδηση του Ελληνικού λαού, που είναι στην κυριολεξία λαός Μαρτύρων, με στόχο όχι κύρια την ατομική σωτηρία, αλλά την ανάσταση του Έθνους και του Λαού. Αλαμάνα, Μανιάκι, Θερμοπύλες, Άγιοι Σαράντα, Γραβιά, Μακρόνησος, Άι Στράτης. Μέρη που σφραγίζουν την Μεγάλη Παρασκευή του Ελληνισμού μέσα στην Αναστάσιμη προσμονή. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η χώρα μας χειμάζεται πολλαπλά. Η σημερινή ημέρα μας παρέχει τα πλέον κατάλληλα εναύσματα, τόσο για προσωπική, όσο και συλλογική ενδοσκόπηση, στη βάση της παράδοξης πρόκλησης του «Θανάτω Θάνατον Πατησιάς».
3 σχόλια:
Πόσοι άνθρωποι δίπλα μας(δεν είναι ανάγκη να πάμε στην Αφρική) σταυρώνονται καθημερινά και χωρίς ελπίδα Ανάστασης! Παντού υπάρχει η δυστυχία που δημιουργούν οι ανισότητες, τα άδικα πολιτικά και κοινωνικά συστήματα και οι επίγειες δυνάμεις που διαφεντεύουν τον κόσμο. Ποιος νοιάζεται για τους απόκληρους της κοινωνίας, για τους φτωχούς και τους νεόφτωχους, για τις στρατιές των ανέργων που σέρνουν ένα ασήκωτο σταυρό και ανεβαίνουν το Γολγοθά τους, χωρίς να βρίσκεται ένας Κυρηναίος να τους ξεκουράσει.
Γύρω μας πλήθυναν οι Γραμματείς και οι Φαρισσαίοι, οι Πόντιοι Πιλάτοι, οι Άννες και οι Καϊάφες, οι πεινώντες και οι διψώντες. Δεν είναι ανάγκη να κοιτάξετε τις διεθνείς και εγχώριες στατιστικές. Ούτε τους καπιταλιστές και τις πολιτικές ηγεσίες τους που προσπαθούν πάλι να διευθετήσουν τα του οίκου τους, ανώδυνα γία τους φταίχτες και επώδυνα για τους λαούς, των οποίων "διεμερίσαντο τα ιμάτια". Δείτε στο πλάι σας τις αφυδατώσεις από τις εσωτερικές ερημώσεις, ακόμη και εκεί που η χλιδή περισσεύει. Δείτε τους εκτός των τειχών, τους δεδιωγμένους, τους μετανάστες, τους μοναχικούς, τον Άλλο σας εαυτό. Και αναζητείστε τον κοινωνικό σας εαυτό. Και συντρίψτε την αδικία και τους αδικούντες "ως σκεύη κεραμέως".
ΧΡΟΝΙΑ ΣΑΣ ΠΟΛΛΑ
Μου δώσατε την ευκαιρία από τη θεματολογία σας, αλλά και από τα εξαιρετικά σχόλια να νοιώσω, σας διαβεβαιώνω γι’ αυτό, πάρα πολύ όμορφα.
Ρίτσος, Παπαδιαμάντης, Χριστός …
Σας ευχαριστώ πολύ όλους.
προτίμησα το θάνατο» »
Σκέψεις με αφορμή τη Μεγάλη Παρασκευή
Σύμφωνα με την θεολογία των Ρωμιών Πατέρων της Χριστιανικής εκκλησίας, η ζωή είναι «μελέτη θανάτου». Ιδιαίτερη έμφαση αποτελεί αυτή η διαδικασία στη ζωή των μοναχών. Το ράσο των μοναχών συμβολίζει σάβανο στην πορεία νέκρωσης του σαρκικού φρονήματος για την γέννηση του «Νέου Αδάμ». Αυτοί οι συμβολισμοί κυριαρχούσαν επί αιώνες δομώντας το ασυνείδητο του λαού. Εάν εξετάσει κάποιος το παρουσιαστικό των μαυροσκούφηδων θα εντοπίσει ότι ήταν έντονα παρόμοιο με αυτό των μοναχών. Η γενειάδα και τα μαύρα ρούχα συνδυάζονταν με ένα φωτεινό βλέμμα μεταφυσικής αγνότητας και αφοσίωσης στα ιδανικά του αγώνα. Έτσι δεν ήταν τυχαίοι και οι πύρινοι λόγοι του Άρη Βελουχιώτη για τη συμμετοχή των ιερέων στην Εθνική Αντίσταση, που έμειναν παροιμιώδεις, μαζί με τον πάτερ «Ανυπόμονο», που τον ακολουθούσε. Τα ίδια αρχέτυπα θέτει σε κίνηση και ο Γιάννης Ρίτσος, ο μεγάλος ποιητής της Εθνικής Αντίστασης, αποδίδοντας εξέχοντα ρόλο στους νεκρούς, όσο αφορά την εθνική και κοινωνική αναγέννηση: «Κι από κοντά βοηθάν κι οι αποθαμένοι». «Κρατάνε της Καμπάνας το σκοινί, περιμένουν την ανάσταση».
Στον Ινδουϊσμό κυρίαρχη θεότητα είναι ο Σίβα. Ο θεός του Θανάτου και της Αναγέννησης, που με τη μορφή του έρωτα γίνεται πηγή της νέας ζωής. Αλλά και στον Βουδισμό προϋπόθεση της ύψιστης πνευματικής κατάστασης, του Νιρβάνα, είναι η απαλλαγή, το άδειασμα ή νέκρωση από όλες τις αυταπάτες της υλικής πραγματικότητας, της «Μάγια».
Και στους Σούφιδες η αναγέννηση μέσω του θανάτου αποτελεί κεντρική επιδίωξη. Η επιταγή «Αν δεν πεθάνεις, πριν πεθάνεις, είναι χαρακτηριστική».
Ο ίδιος πυρήνας αποτελεί το κεντρικό περιεχόμενο πολλών σύγχρονων αποκρυφιστικών και πνευματικών δασκαλιών. Σύμφωνα με τον Γκεόργκι Γκούρτζιεφ, τον μεγάλο αποκρυφιστή-φιλόσοφο, που ανέπτυξε μεγάλο κύκλο μαθητών στην Ευρώπη κατά τον μεσοπόλεμο, οι εμπειρίες που σχετίζονται με τον θάνατο επιταχύνουν την ψυχική εξέλιξη. Γι αυτό το λόγο προξένησε αυτοκινητικό ατύχημα, πέφτοντας στις ρόδες ενός αυτοκινήτου.
Σημαντική γοητεία εξάσκησε κατά τις δεκαετίες του ‘70 και ‘80 με τα βιβλία του ο Κάρλος Καστανιέντα. Ανεκτίμητη αξία απόδωσε στην ενασχόληση με τον θάνατο για όποιον προσπαθεί να βαδίσει στον δρόμο της γνώσης. Στη «Δύναμη της σιωπής» γράφει χαρακτηριστικά: «Ο θάνατος είναι ενεργητική δύναμη. Η ζωή είναι η διαδικασία μέσω της οποίας ο θάνατος μας προκαλεί… Η ζωή είναι η αρένα. Και σ’ αυτή την αρένα. Και σ’ αυτή την αρένα ανά πάσα στιγμή υπάρχουν δύο μόνο που αγωνίζονται: ο εαυτός μας και ο θάνατος… Είμαστε παθητικοί… Κινούμαστε μόνον όταν αισθανόμαστε την πίεση του θανάτου. Ο θάνατος καθορίζει το ρυθμό των πράξεων και των συναισθημάτων μας και μας σπρώχνει ασταμάτητα. Ο θάνατος δεν είναι εχθρός, δεν είναι ο καταστροφέας μας. Ο θάνατος είναι ο μοναδικός άξιος αντίπαλος που έχουμε, είναι η πρόκλησή μας».
Αυτή η ιδέα της παραγωγικής συνάντησης με τον θάνατο υπάρχει μέσα στην Πλατωνική Φιλοσοφία, που θεωρεί το σώμα «σήμα», μνήμα δηλαδή της ψυχής, το οποίο η ψυχή ενδύεται σε αναζήτηση εμπειριών, που αποβλέπουν στην εξέλιξή της. Η ζωή ορίζεται σαν «το διάστημα μεταξύ γέννησης και θανάτου». Αυτό το «σύντομο πήδημα ενός βατράχου», σύμφωνα με κάποιο γιαπωνέζικο χαϊκού. Ένα από τα δίστιχα, μέσα στα οποία η Ιαπωνική σοφία επιχείρησε να συμπυκνώσει μεγάλες αλήθειες.
Μια φοβερή ποίηση και ένα απαράμιλλο λυρισμό, μεγαλύτερο από αυτόν που περιέχει στην εκκλησιαστική εικονογραφία η Σταύρωση, είναι η απόδοση της στιγμής που ο Ιησούς Χριστός συναντά τον θάνατο. Σε αυτή την εικονογραφική παράσταση αποδόθηκαν δυο ονόματα, που αποδίδουν με γλαφυρότητα την πλέον ίσως σημαντική πρόκληση στο φαινόμενο του θανάτου στην προοπτική της αναγέννησης, ή σύμφωνα με τον Χριστιανισμό, Ανάστασης. «Άκρα ταπείνωσις» και «Βασιλεύς της δόξης». Οι λαϊκοί καλλιτέχνες που εμπνεύστηκαν και εικονογράφησαν μέσα σε συνθήκες βαθιάς μεταφυσικής ενδοσκόπησης αυτό το θέμα, παρουσιάζουν τον Χριστό βυθισμένο στο μνήμα μέχρι το στήθος. Η παράσταση εστιάζεται στους κλειστούς οφθαλμούς και την λυμένη κόμη, που στεφανώνει τους ώμους εικάζοντας μια διττή πραγματικότητα μέσα σε συνθήκες αβίαστης μετοχής: Αυτό που βλέπει ο θεατής στον εικονισμό και αυτό που βλέπει ο Εικονιζόμενος μέσα στην τελευταία πνοή του.
Την ίδια παραστατική χάρη, σφραγισμένη από έντονο μεταφυσικό σουρεαλισμό, έχει και το επακόλουθο της Ανάστασης, που είναι η παρουσία του Χριστού μετά από αυτήν στους μαθητές του. Είτε σαν περιγραφή στα Ευαγγέλια, είτε σαν εικονιστική παράσταση, ο Χριστός «εν εταίρα μορφή» αποτέλεσε θεματική πρόκληση για λίγους, που αισθάνθηκαν την δύναμη να παραστήσουν το αναστημένο σώμα. Διότι αυτό το δεδομένο, η Ανάσταση δηλαδή του σώματος και όχι μόνο της ψυχής, αποτελεί μόνιμη θεολογική αναφορά, όσων θέλουν να τονίσουν την υλική αγιότητα της ανθρώπινης πρόκλησης, ταυτόχρονα με την πνευματική.
Η βαθιά σύνδεση δικαίωσης της ζωής μέσω του θανάτου δεν άφησε ανεπηρέαστους σε μια χώρα με μακρά ορθόδοξε παράδοση όπως η Ρωσία ακόμη και τον Στάλιν, που θήτευσε στα εκκλησιαστικά σεμινάρια της Τιφλίδας. Όταν δολοφονήθηκε ο Μαγιακόφσκυ, άφησαν οι δολοφόνοι ένα πράγματι βαθυστόχαστο σημείωμα, το οποίο κάλλιστα θα μπορούσε να προέρχεται από τον νεκρό, που έγραφε: «Από υπερβολική αγάπη για τη ζωή, προτίμησα το θάνατο».
Η Σταυρική Θυσία στην προοπτική της Ανάστασης είναι βαθιά ζημωμένη στην συνείδηση του Ελληνικού λαού, που είναι στην κυριολεξία λαός Μαρτύρων, με στόχο όχι κύρια την ατομική σωτηρία, αλλά την ανάσταση του Έθνους και του Λαού. Αλαμάνα, Μανιάκι, Θερμοπύλες, Άγιοι Σαράντα, Γραβιά, Μακρόνησος, Άι Στράτης. Μέρη που σφραγίζουν την Μεγάλη Παρασκευή του Ελληνισμού μέσα στην Αναστάσιμη προσμονή.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η χώρα μας χειμάζεται πολλαπλά. Η σημερινή ημέρα μας παρέχει τα πλέον κατάλληλα εναύσματα, τόσο για προσωπική, όσο και συλλογική ενδοσκόπηση, στη βάση της παράδοξης πρόκλησης του «Θανάτω Θάνατον Πατησιάς».
Καλή Ανάσταση σε όλους
"Μποτίλια στο πέλαγος"
Δημοσίευση σχολίου