Δεν αρκούν οι θεσμικές αλλαγές

“Φαίνεται πως δεν έχει γίνει αντιληπτό πως καμιά θεσμική αλλαγή δεν έχει ελπίδες επιτυχίας χωρίς την αλλαγή νοοτροπίας και πολιτικής σκέψης σε διοικούντες και διοικούμενους. Οι ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις Δημάρχων κατά τη Μεταπολίτευση και το έργο που σημαδεύει το πέρασμά τους, το επιβεβαιώνει.”

Άρθρο του Νέστoρα Χατζούδη
που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΗΧΩ Γαλατσίου»

Πριν μερικά χρόνια οι εμπνευστές της θεσμικής μεταρρύθμισης της Τ.Α. με τη συμβολική ονομασία «Καποδίστριας», εμφανίζονταν βέβαιοι ότι έκαναν επιτέλους τη σωστή διάγνωση της κακοδαιμονίας του Θεσμού και ότι βρήκαν το φάρμακο για την εύρυθμη και παραγωγική λειτουργία του.

Πριν τον «Καποδίστρια» συχνές ήταν, κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο, και οι περιορισμένου εύρους διάφορες θεσμικές παρεμβάσεις που φιλοδοξούσαν κάθε φορά να φέρουν στο επίπεδο των κοινωνικών αναγκών τη λειτουργία και την παραγωγικότητα των ΟΤΑ. Στο μεσοδιάστημα από τον «Καποδίστρια» επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς ο «Καποδίστριας 2» και τελικά φτάσαμε στη θεσμική «κορύφωση» με τον «Καλλικράτη».

Σ’ αυτή τη τριανταπεντάχρονη θεσμική περιπέτεια της Τ.Α. πολλά και φιλόδοξα επιχειρήθηκαν από τις διάφορες κυβερνήσεις, ο Θεσμός όμως δεν έπαψε να χωλαίνει σοβαρά, η αποστολή του ως Κύτταρο της Δημοκρατίας και Άμεση Λαϊκή Εξουσία να παραμένει ζητούμενο, τα Αστικά Κέντρα να βουλιάζουν στα προβλήματα και οι πολίτες να απογοητεύονται.

Γι αυτό βέβαια δεν φταίνε οι αλλαγές που έγιναν ή εκείνες που θα θέλαμε και δεν προχώρησαν. Οι Φορείς της Τοπικής Εξουσίας αντιγράφοντας τις πρακτικές της Κεντρικής Πολιτικής , την συναγωνίστηκαν επιτυχώς σε αναποτελεσματικότητα και απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού της και ξεπερνώντας την σε ευρηματικότητα κατασπατάλησαν τους καθόλου ευκαταφρόνητους οικονομικούς πόρους που εισέρευσαν στα ταμεία των ΟΤΑ.

Έτσι δεν είναι τυχαίο που ο ποιοτικός δείκτης διαβίωσης , ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, όχι μόνο δεν βελτιώθηκε αλλά η δυναμική της επιδείνωσης του έχει προσλάβει ανησυχητικούς ρυθμούς. Η όποια βελτίωση σε συγκεκριμένους τομείς ήταν αναπόφευκτη και επιβλήθηκε από τη δυναμική των πραγμάτων λόγω της γενικής κοινωνικής και οικονομικής εξέλιξης.

Και φυσικά για τη κατάσταση αυτή δεν ευθύνεται, κατά κύριο λόγο όπως παραπλανητικά υποστηρίζεται, η όποια θεσμική και οικονομική ανεπάρκεια . Δηλαδή το συνήθως επικαλούμενο «αντιδραστικό θεσμικό πλαίσιο» και ο «οικονομικός στραγγαλισμός» των Ο.Τ.Α. Για παράδειγμα, είναι βέβαιο και γενικά αποδεκτό ότι η πόλη μας, το Γαλάτσι, με το συγκεκριμένο θεσμικό και οικονομικό πλαίσιο που ίσχυσαν στις δεκαετίες της μεταπολίτευσης, μπορούσε να είναι πολύ διαφορετική. Μια πόλη με ανεκτό και ανθρώπινο αστικό περιβάλλον.

Οι αιτίες της παθογένειας που ταλανίζει τη Τ.Α. είναι ίδιες με εκείνες της Κεντρικής Εξουσίας, που έφερε τη χώρα στο σημερινό κατάντημα και που κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί σοβαρά ότι οφείλονται στις όποιες συνταγματικές, νομικές και οικονομικές ανεπάρκειες.

Η απουσία οράματος, σχεδιασμού και συγκεκριμένου προγραμματισμού, η εξ αυτού κατασπατάληση των οικονομικών πόρων σε αντιπαραγωγικές δραστηριότητες και σε ασκήσεις επικοινωνιακής πολιτικής, η απουσία αξιοκρατικής και ορθολογικής αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού, ο κομματικός εναγκαλισμός που αποτρέπει την εκδήλωση ενδιαφέροντος και λειτουργεί ως φραγή στον εμπλουτισμό του πολιτικού δυναμικού με ικανούς και ανιδιοτελείς πολίτες, η πελατειακή πρακτική και συναλλαγή που υποτάσσει το συλλογικό αγαθό στο ιδιωτικό συμφέρον, οι αδιαφανείς αντιδημοκρατικές πρακτικές που ευνοούν τη διαφθορά, την παρανομία, την αυθαιρεσία και την παραβατικότητα και η άσκηση προσωπικών πολιτικών που αγνοούν τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών, ωθούν στο περιθώριο τα συλλογικά προβλήματα και απαξιώνουν τα συλλογικά αγαθά, δεν διαφέρουν σε γενικό και τοπικό επίπεδο άσκησης της εξουσίας.

Οι εξαιρέσεις το επιβεβαιώνουν

Η αντίληψη ότι με το υφιστάμενο Πολιτικό Σύστημα δεν μπορεί να γίνει τίποτα είναι απλοϊκή και μοιρολατρική. Ότι σε κάθε μεταρρύθμιση μπορεί να κρύβονται και ανομολόγητες προθέσεις των κυβερνώντων είναι πολύ πιθανόν. Ότι θα μπορούσε ο «Καλλικράτης» να είναι διαφορετικός και με προβλέψεις που να ανταποκρίνονται καλύτερα στη σημερινή κατάσταση , δεν χωρεί αμφιβολία. Όμως το σύνδρομο της άρνησης και απόρριψης σε κάθε προσπάθεια αλλαγής χωρίς πειστικές βελτιωτικές αντιπροτάσεις και με επιχειρήματα «δίκην φύλλου συκής» και αντιδράσεις εντυπωσιασμού για να μην είναι εύκολα διακριτά τα ιδιοτελή κίνητρα (προσωπικά ή συμφέροντα ομάδων) που τις τροφοδοτούν, μας οδηγεί στη στασιμότητα αν όχι στην πισωδρόμηση.

Μπορεί κανείς να ισχυριστεί σοβαρά ότι οι Δήμοι και οι Κοινότητες ανταποκρίνονταν καλύτερα στα προβλήματα των πολιτών πριν τις μεγάλες θεσμικές αλλαγές;

Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η αδυναμία των ΟΤΑ, τα τελευταία χρόνια, να οργανώσουν στοιχειωδώς την αντιμετώπιση των προβλημάτων αρμοδιότητας τους οφείλεται στο «Καποδίστρια»;

Τελικά τι θέλουμε! Να εξασφαλίσουμε, από το ξεκίνημά του, και του «Καλλικράτη» την αποτυχία !

Αυτό δεν υποδηλώνεται από την ποιότητα και τη μορφή των αντιδράσεων σε όλους τους πολιτικούς χώρους και ποιο εμφαντικά από τις θέσεις και πρακτικές επίδοξων, και με κομματική στήριξη ή ανοχή, υπό τον «Καλλικράτη» Περιφερειαρχών και Δημάρχων

Φαίνεται πως δεν έχει γίνει αντιληπτό πως καμιά θεσμική αλλαγή δεν έχει ελπίδες επιτυχίας χωρίς την αλλαγή νοοτροπίας και πολιτικής σκέψης σε διοικούντες και διοικούμενους. Οι ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις Δημάρχων κατά τη Μεταπολίτευση και το έργο που σημαδεύει το πέρασμά τους, το επιβεβαιώνει.
ΝΕΣΤΩΡ ΧΑΤΖΟΥΔΗΣ