Του Γιάνη Βαρουφάκη
Δεν είναι πρώτη φορά που ένα παγκόσμιο κύπελλο, ή αντίστοιχα ολυμπιακοί αγώνες, φέρνουν στο προσκήνιο ακριβώς αυτά που οι διοργανωτές προσπαθούν τόσο φιλότιμα να κρύψουν. Είναι όμως η πρώτη φορά που οι αντιθέσεις είναι τόσο έντονες. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Η Νότια Αφρική είναι μια χώρα πρωταθλήτρια στις αντιθέσεις.
Η απόγνωση που για δεκαετίες της επέβαλε το Απαρτχάιντ έδωσε την θέση της στον εκστασιασμό που έφερε η εκλογή του Ματίμπα (του Μαντέλα) στην Προεδρία ενός κράτους του οποίου το νομικό πλαίσιο επισήμως τον θεωρούσε (λίγους μήνες πριν) κάτι σαν επικίνδυνη μαϊμού.
Το κύμα ανθρωποκτονιών, βασανιστηρίων και διώξεων υποχώρησε ξαφνικά και την θέση του πήρε ίσως ο πιο θαρραλέος, προοδευτικός δικαστικός θεσμός που έχουμε δει ποτέ: Το Ειρηνοδικείο της Αλήθειας και της Ομόνοιας (Truth and Reconciliation Tribunal).
Δεν είναι πρώτη φορά που ένα παγκόσμιο κύπελλο, ή αντίστοιχα ολυμπιακοί αγώνες, φέρνουν στο προσκήνιο ακριβώς αυτά που οι διοργανωτές προσπαθούν τόσο φιλότιμα να κρύψουν. Είναι όμως η πρώτη φορά που οι αντιθέσεις είναι τόσο έντονες. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Η Νότια Αφρική είναι μια χώρα πρωταθλήτρια στις αντιθέσεις.
Η απόγνωση που για δεκαετίες της επέβαλε το Απαρτχάιντ έδωσε την θέση της στον εκστασιασμό που έφερε η εκλογή του Ματίμπα (του Μαντέλα) στην Προεδρία ενός κράτους του οποίου το νομικό πλαίσιο επισήμως τον θεωρούσε (λίγους μήνες πριν) κάτι σαν επικίνδυνη μαϊμού.
Το κύμα ανθρωποκτονιών, βασανιστηρίων και διώξεων υποχώρησε ξαφνικά και την θέση του πήρε ίσως ο πιο θαρραλέος, προοδευτικός δικαστικός θεσμός που έχουμε δει ποτέ: Το Ειρηνοδικείο της Αλήθειας και της Ομόνοιας (Truth and Reconciliation Tribunal).
Βασανιστές αστυνομικοί, δολοφόνοι μέλη της οργάνωσης Ινκάθα των Ζουλού (που δούλευε για το Απαρτχάιντ εναντίον του κοινού εχθρού, του κόμματος ANC του Μαντέλα), ακόμα και μέλη του ANC που είχαν κάνει κι αυτοί έκτροπα, δικαστικοί που είχαν παράνομα (ακόμα και με εκείνους τους μισανθρωπικούς νόμους) καταδικάσει αθώους σε δεκαετίες στα κάτεργα - όλοι αυτοί για δύο χρόνια παρέλασαν μπροστά από το Ειρηνοδικείο, ομολόγησαν τα εγκλήματά τους μπροστά στα θύματα και στους συγγενείς τους, και πήγαν σπίτι τους χωρίς άλλες συνέπειες. Έτσι, η χώρα γιάτρεψε με τον καλύτερο τρόπο τις πληγές της. (Μήπως να στήναμε κι εμείς ένα αντίστοιχο για τις δικές μας πληγές;)
Η νέα κυβέρνηση του Μαντέλα ξαναζωντάνεψε στο μυαλό όλων μας το ξεχασμένο όνειρο μιας δημοκρατίας που μπορεί να αλλάξει την κοινωνία προς το καλύτερο (πριν ξυπνήσουμε και αρχίσουμε πάλι τα γνωστά - ότι δηλαδή "αν η δημοκρατία μπορούσε να αλλάξει κάτι σημαντικό θα είχε καταργηθεί", ή ότι "πρόκειται για απαίσιο σύστημα που όμως είναι το καλύτερο διαθέσιμο" κλπ). Ένας λαός καταδικασμένος να ζει σε τόπο όπου ο ρατσισμός εναντίον της πλειοψηφίας ήταν Νόμος του Κράτους, άρχισε να αναπνέει.
Όμως οι αντιφάσεις καλά κρατούν. Την χρονιά που ο Μαντέλα εξελέγη Πρόεδρος, το 34% του πληθυσμού ζούσε με λιγότερα από ενάμιση ευρώ την ημέρα. Σήμερα το ποσοστό αυτό βρίσκεται στο 43%. Κι αν δεν έφτανε αυτό, από τότε έως σήμερα χάθηκαν 355 χιλιάδες άνθρωποι, που θα μπορούσαν να έχουν ζήσει αν ο διάδοχος του Μαντέλα, ο Τάμπο Μπέκι, δεν επέμενε πως το AIDS είναι συνομωσία της Δύσης και τα φάρμακα δεν χρειάζονται. Ο συνδυασμός της αύξησης της απόλυτης φτώχειας και της δολοφονικής απραξίας στην εποχή του AIDS μείωσαν το προσδοκώμενο ζωής κατά 13 ολόκληρα χρόνια.
Γιατί τέτοια αύξηση της φτώχειας σε μια περίοδο πρωτόγνωρης δημοκρατίας και εθνικής ανάτασης που μόνο μια πραγματική απελευθέρωση μπορούσε να φέρει; Ο λόγος απλός: Η ιδιοκτησία. Της γης, των μεταλλείων, των επιχειρήσεων. Αυτό ήταν το αντίτιμο που κατέβαλε, εν γνώσει του, ο Μαντέλα για να φύγει αναίμακτα το Απαρτχάιντ. Δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Όμως η οικονομική και κοινωνική πορεία της χώρας του δεν μπορούσε να είναι καλή χωρίς αναδιανομή της περιουσίας.
Αναδιανομή έγινε. Πάντα γίνεται. Ποτέ η κατανομή των αγαθών δεν μένει στάσιμη. Το πρόβλημα είναι ότι έγινε ακόμα πιο άνιση. Πως; Πρώτον, μια μικρή μειοψηφία μαύρων μεσοαστών χρησιμοποίησαν τις νέες ευκαιρίες που τους έδωσε η πολιτειακή αλλαγή και η σχέση τους με την νέα κυβέρνηση, δραστηριοποιήθηκαν με ενθουσιασμό στον τομέα της διαφθοράς, και έτσι πλούτισαν.
Παράλληλα, οι διεθνείς τάσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, η διεθνής κρίση, μαζί με τις περικοπές στον δημόσιο τομέα (που επέβαλαν οι κυβερνήσεις του ANC υπό τον φόβο των διεθνών αγορών - σας λέει κάτι αυτό;), έσπρωξαν τις μάζες των φτωχών βαθύτερα στην φτώχεια. Έτσι πλήθυναν τα άκρα της κατανομής εισοδήματος, με το άκρο που είναι βυθισμένο στην ανέχεια να αυξάνεται και να πληθύνεται πολύ, πολύ γρηγορότερα.
Κάπου εκεί ήρθε να προστεθεί το Παγκόσμιο Κύπελλο. Ο ενθουσιασμός των Νοτιοφρικανών ήταν τόσο ειλικρινής όσο και μεταδοτικός. Όταν η Ν.Α. πήρε την διοργάνωση του παγκόσμιου κυπέλλου από την FIFA θυμάμαι να μιλώ με νοτιοαφρικανούς που δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν κραυγές χαράς. Τους θύμισε το Παγκόσμιο Κύπελλο του Ράγκμπυ του 1995, τότε που ο Μαντέλα σχεδόν ανάγκασε λευκούς και μαύρους να γιορτάσουν μαζί για πρώτη φορά. (Είδατε την πρόσφατη ταινία του Clint Eastwood, με τον Morgan Freeman στον ρόλο του Μαντέλα;)
Έτσι είναι η Νότια Αφρική: Μια χώρα μανιοκαταθλιπτική. Μια χώρα που οι κάτοικοί της την μία στιγμή θεωρούν ότι η ζωή τους είναι ένα μαρτύριο και την αμέσως επόμενη στιγμή εκστασιάζονται, πεπεισμένοι ότι ζουν στην καλύτερη χώρα στον κόσμο. Ίσως επειδή και οι δύο στιγμές είναι αυθεντικές...
Οι οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο θα αυξήσει φέτος το εισόδημα της Ν.Α. κατά 0,3%. Το ότι κόστισε 1,6% του εισοδήματος των τελευταίων δύο ετών δεν είναι αυτό που με ενοχλεί. Με ενοχλεί η FIFA. Η αποφασιστικότητα με την οποία κυνηγά τον στόχο του κέρδους της ύψους $3 δις (καθαρά), την ώρα που θα αφήσει το κράτος της Ν.Α. με τουλάχιστον $2 δις χρέη (συν στάδια τα οποία, όπως και τα δικά μας του 2004, θα αραχνιάσουν αμέσως), αποτελεί την πιο πρόσφατη μορφή μιας δυσβάστακτης νεο-αποικιοκρατίας.
Δεν είμαι εκεί αυτές τις μέρες. Ακούω όμως, από τον φίλο μου τον Andrew Feinstein (παλιό αγωνιστή του ANC και βουλευτή της πρώτης κυβέρνησης του Μαντέλα) ότι η FIFA επέμεινε και πέτυχε (α) να επιβάλει ψηλές τιμές σε εισιτήρια και ξενοδοχεία σε βαθμό που πήγαν στην χώρα για να συμμετάσχουν στο πανηγύρι μόνο 11,5 χιλιάδες επισκέπτες από όλες τις Αφρικανικές χώρες μαζί, και (β) να αποκλείσει σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων τόσο από τα γήπεδα όσο και από τα πάρκα με τις γιγαντοοθόνες τους ντόπιους πλανόδιους πωλητές, επιτρέποντας μόνο εκείνους που έχουν την άδεια της FIFA και πωλούν αποκλειστικά τα γνωστά βαρετά της προϊόντα.
Το Απαρτχάιντ έπεσε. Αυτό ήταν καλό. Όμως, όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία για την φτώχεια, την ιδιοκτησία και τον θάνατο, ένα άλλο Απαρτχάιντ ζει και βασιλεύει.
Και τώρα που οι νοτιοαφρικανοί ζουν μέρες Παγκοσμίου Κυπέλλου, του πρώτου στην Αφρική, η FIFA, ως ένας νέος Βρετανός αποικιοκράτης, καταφέρνει να περιθωριοποιήσει τους Αφρικανούς στο ίδιο τους το σπίτι. Ευτυχώς, η ιστορία δεν τελειώνει με την τελική σφυρίχτρα του μεγάλου Τελικού. Ο αγώνας συνεχίζεται...
http://www.protagon.gr/Default.aspx?tabid=706&smid=5799&ArticleID=2950&reftab=37&t=Οι-άλλοι-Νοτιοαφρικανοί-πρωταγωνιστές
Η νέα κυβέρνηση του Μαντέλα ξαναζωντάνεψε στο μυαλό όλων μας το ξεχασμένο όνειρο μιας δημοκρατίας που μπορεί να αλλάξει την κοινωνία προς το καλύτερο (πριν ξυπνήσουμε και αρχίσουμε πάλι τα γνωστά - ότι δηλαδή "αν η δημοκρατία μπορούσε να αλλάξει κάτι σημαντικό θα είχε καταργηθεί", ή ότι "πρόκειται για απαίσιο σύστημα που όμως είναι το καλύτερο διαθέσιμο" κλπ). Ένας λαός καταδικασμένος να ζει σε τόπο όπου ο ρατσισμός εναντίον της πλειοψηφίας ήταν Νόμος του Κράτους, άρχισε να αναπνέει.
Όμως οι αντιφάσεις καλά κρατούν. Την χρονιά που ο Μαντέλα εξελέγη Πρόεδρος, το 34% του πληθυσμού ζούσε με λιγότερα από ενάμιση ευρώ την ημέρα. Σήμερα το ποσοστό αυτό βρίσκεται στο 43%. Κι αν δεν έφτανε αυτό, από τότε έως σήμερα χάθηκαν 355 χιλιάδες άνθρωποι, που θα μπορούσαν να έχουν ζήσει αν ο διάδοχος του Μαντέλα, ο Τάμπο Μπέκι, δεν επέμενε πως το AIDS είναι συνομωσία της Δύσης και τα φάρμακα δεν χρειάζονται. Ο συνδυασμός της αύξησης της απόλυτης φτώχειας και της δολοφονικής απραξίας στην εποχή του AIDS μείωσαν το προσδοκώμενο ζωής κατά 13 ολόκληρα χρόνια.
Γιατί τέτοια αύξηση της φτώχειας σε μια περίοδο πρωτόγνωρης δημοκρατίας και εθνικής ανάτασης που μόνο μια πραγματική απελευθέρωση μπορούσε να φέρει; Ο λόγος απλός: Η ιδιοκτησία. Της γης, των μεταλλείων, των επιχειρήσεων. Αυτό ήταν το αντίτιμο που κατέβαλε, εν γνώσει του, ο Μαντέλα για να φύγει αναίμακτα το Απαρτχάιντ. Δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Όμως η οικονομική και κοινωνική πορεία της χώρας του δεν μπορούσε να είναι καλή χωρίς αναδιανομή της περιουσίας.
Αναδιανομή έγινε. Πάντα γίνεται. Ποτέ η κατανομή των αγαθών δεν μένει στάσιμη. Το πρόβλημα είναι ότι έγινε ακόμα πιο άνιση. Πως; Πρώτον, μια μικρή μειοψηφία μαύρων μεσοαστών χρησιμοποίησαν τις νέες ευκαιρίες που τους έδωσε η πολιτειακή αλλαγή και η σχέση τους με την νέα κυβέρνηση, δραστηριοποιήθηκαν με ενθουσιασμό στον τομέα της διαφθοράς, και έτσι πλούτισαν.
Παράλληλα, οι διεθνείς τάσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, η διεθνής κρίση, μαζί με τις περικοπές στον δημόσιο τομέα (που επέβαλαν οι κυβερνήσεις του ANC υπό τον φόβο των διεθνών αγορών - σας λέει κάτι αυτό;), έσπρωξαν τις μάζες των φτωχών βαθύτερα στην φτώχεια. Έτσι πλήθυναν τα άκρα της κατανομής εισοδήματος, με το άκρο που είναι βυθισμένο στην ανέχεια να αυξάνεται και να πληθύνεται πολύ, πολύ γρηγορότερα.
Κάπου εκεί ήρθε να προστεθεί το Παγκόσμιο Κύπελλο. Ο ενθουσιασμός των Νοτιοφρικανών ήταν τόσο ειλικρινής όσο και μεταδοτικός. Όταν η Ν.Α. πήρε την διοργάνωση του παγκόσμιου κυπέλλου από την FIFA θυμάμαι να μιλώ με νοτιοαφρικανούς που δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν κραυγές χαράς. Τους θύμισε το Παγκόσμιο Κύπελλο του Ράγκμπυ του 1995, τότε που ο Μαντέλα σχεδόν ανάγκασε λευκούς και μαύρους να γιορτάσουν μαζί για πρώτη φορά. (Είδατε την πρόσφατη ταινία του Clint Eastwood, με τον Morgan Freeman στον ρόλο του Μαντέλα;)
Έτσι είναι η Νότια Αφρική: Μια χώρα μανιοκαταθλιπτική. Μια χώρα που οι κάτοικοί της την μία στιγμή θεωρούν ότι η ζωή τους είναι ένα μαρτύριο και την αμέσως επόμενη στιγμή εκστασιάζονται, πεπεισμένοι ότι ζουν στην καλύτερη χώρα στον κόσμο. Ίσως επειδή και οι δύο στιγμές είναι αυθεντικές...
Οι οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο θα αυξήσει φέτος το εισόδημα της Ν.Α. κατά 0,3%. Το ότι κόστισε 1,6% του εισοδήματος των τελευταίων δύο ετών δεν είναι αυτό που με ενοχλεί. Με ενοχλεί η FIFA. Η αποφασιστικότητα με την οποία κυνηγά τον στόχο του κέρδους της ύψους $3 δις (καθαρά), την ώρα που θα αφήσει το κράτος της Ν.Α. με τουλάχιστον $2 δις χρέη (συν στάδια τα οποία, όπως και τα δικά μας του 2004, θα αραχνιάσουν αμέσως), αποτελεί την πιο πρόσφατη μορφή μιας δυσβάστακτης νεο-αποικιοκρατίας.
Δεν είμαι εκεί αυτές τις μέρες. Ακούω όμως, από τον φίλο μου τον Andrew Feinstein (παλιό αγωνιστή του ANC και βουλευτή της πρώτης κυβέρνησης του Μαντέλα) ότι η FIFA επέμεινε και πέτυχε (α) να επιβάλει ψηλές τιμές σε εισιτήρια και ξενοδοχεία σε βαθμό που πήγαν στην χώρα για να συμμετάσχουν στο πανηγύρι μόνο 11,5 χιλιάδες επισκέπτες από όλες τις Αφρικανικές χώρες μαζί, και (β) να αποκλείσει σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων τόσο από τα γήπεδα όσο και από τα πάρκα με τις γιγαντοοθόνες τους ντόπιους πλανόδιους πωλητές, επιτρέποντας μόνο εκείνους που έχουν την άδεια της FIFA και πωλούν αποκλειστικά τα γνωστά βαρετά της προϊόντα.
Το Απαρτχάιντ έπεσε. Αυτό ήταν καλό. Όμως, όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία για την φτώχεια, την ιδιοκτησία και τον θάνατο, ένα άλλο Απαρτχάιντ ζει και βασιλεύει.
Και τώρα που οι νοτιοαφρικανοί ζουν μέρες Παγκοσμίου Κυπέλλου, του πρώτου στην Αφρική, η FIFA, ως ένας νέος Βρετανός αποικιοκράτης, καταφέρνει να περιθωριοποιήσει τους Αφρικανούς στο ίδιο τους το σπίτι. Ευτυχώς, η ιστορία δεν τελειώνει με την τελική σφυρίχτρα του μεγάλου Τελικού. Ο αγώνας συνεχίζεται...
http://www.protagon.gr/Default.aspx?tabid=706&smid=5799&ArticleID=2950&reftab=37&t=Οι-άλλοι-Νοτιοαφρικανοί-πρωταγωνιστές
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου