ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ή ΑΠΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ;

Ο Γάλλος οικονομολόγος Σερζ Λατούς έγραψε ένα βιβλίο, με τίτλο «Το στοίχημα της υπο-ανάπτυξης», βιβλίο που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα. Σε συνέντευξή του στο ιταλικό περιοδικό «Carta»(το αναδημοσίευσε η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία»), εκφράζει μια αιρετική άποψη για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την από-ανάπτυξη.«Λέγεται συχνά-υποστηρίζει- ότι η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης απομακρύνθηκε από το αρχικό της νόημα. Σήμερα είναι οι κυβερνήσεις και οι μεγάλες επιχειρήσεις εκείνες που μιλούν γι' αυτήν και μάλιστα υπάρχει το Παγκόσμιο Επιχειρηματικό Συμβούλιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη, στο οποίο συγκεντρώνονται όλες οι επιχειρήσεις που ρυπαίνουν περισσότερο τον πλανήτη: Μονσάντο, Νοβάρτις, Νεστλέ, Φίατ, Τοτάλ-Φίνα και πολλές άλλες.
Από τις απαρχές της, στη δεκαετία του '70, η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης υπήρξε μια φενάκη, ένα οξύμωρο, επειδή ήταν πολύ καλά γνωστό, με αφετηρία την πρώτη έκθεση της Λέσχης της Ρώμης το 1972, ότι αυτό που γεννούσε τα περιβαλλοντικά προβλήματα ήταν η ανάπτυξη που βασιζόταν στην απεριόριστη οικονομική μεγέθυνση, η λογική της οποίας είναι να παράγουμε και να καταναλώνουμε όλο και περισσότερο. Αυτό προφανώς δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμο. Η ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης χρησιμεύει για να υποστηρίζουν ότι κάνουν κάτι διαφορετικό, ενώ συνεχίζουν να κάνουν το ίδιο πράγμα. Για να απομυθοποιήσουμε αυτή την έννοια ήταν αναγκαίο να βρούμε κάποιαν άλλη. Για πολλά χρόνια της ασκούσαμε κριτική και μιλούσαμε για μετα-ανάπτυξη. Τελικά, λίγο τυχαία, το 2002, εμφανίστηκε ο όρος απο-ανάπτυξη, που φάνηκε σύνθημα χρήσιμο για να υπογραμμίζει την ανάγκη μιας ρήξης με τη θεωρία της ανάπτυξης ως αυτοσκοπού».- Είναι όμως δυνατό να φανταστούμε μιαν αντίληψη της οικονομίας η οποία δεν θα προβλέπει την ανάπτυξη; Ο Λατούς τονίζει:«Η οικονομία, όπως την κατανοούμε με τη σύγχρονη έννοια, ως συνώνυμη της οικονομίας της καπιταλιστικής αγοράς, βασίζεται στην ιδέα της απεριόριστης συσσώρευσης και της απεριόριστης κατανάλωσης. Επομένως, η απο-ανάπτυξη σηματοδοτεί την απόλυτη αναγκαιότητα να βγούμε από τον ιμπεριαλισμό της οικονομίας, από την οικονομίστικη αντίληψη του κόσμου και συνεπώς από την αποικιοποίηση του φαντασιακού μας από την αγορά».Ως προς τη σχέση της απο-ανάπτυξης και της απο-αστικοποίησης λέει ότι «στη Γαλλία το κίνημα για την απο-ανάπτυξη είναι πολύ πλούσιο και αντιφατικό. Υπάρχουν δύο ευαισθησίες, δύο σχολές σκέψης: οι "αντιρρησίες ανάπτυξης" των πόλεων και εκείνοι της υπαίθρου. Στην ουτοπία της απο-ανάπτυξης, ουτοπία που μπορεί να υλοποιηθεί πλήρως, η ιδέα είναι ότι θα έπρεπε να είμαστε όλοι λίγο χωρικοί, παραγωγοί βασικών διατροφικών γεωργικών προϊόντων. Είναι μια ιδέα που δανείζομαι εν μέρει από τον Μάρεϊ Μπούκτσιν. Από την άλλη μεριά, για μένα η πόλη είναι η "πόλις" με την αρχαιοελληνική έννοια, ο αναγκαίος τόπος της πολιτικής δράσης. Χρειάζεται, όμως, να ξανασκεφτούμε τις πόλεις που έχουν ήδη γίνει τέρατα» (...).
Ενδιαφέρουσες απόψεις αν και η άγρια και ασύδοτη ανάπτυξη και η απο-ανάπτυξη είναι στις δύο άκρες του οικονομικού εκκρεμούς, με μεγάλο έδαφος να προσφέρεται για τη βιώσιμη ανάπτυξη.