Την περίοδο αυτή που το οικονομικό πρόβλημα κυριαρχεί, που αιωρείται ή είναι γεγονός η απειλή της επιτήρησης και του ασφυκτικού ελέγχου από διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οικονομικούς οργανισμούς, εύλογα δημιουργείται το ερώτημα:
Λειτούργησε ποτέ αυτή η χώρα με πραγματική ανεξαρτησία;
Έτσι επέλεξα μια παλαιότερη αναφορά του Ν. Νικολάου από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ για την υποτίμηση της Δραχμής το 1953 από το Μαρκεζίνη. Έχει ενδιαφέρον, πέραν από τα μέτρα και τις οικονομικές συνθήκες της εποχής, το παρασκήνιο και ο ασφυκτικός ρόλος των ξένων σε κάθε επίπεδο. Το μέγεθος του ελέγχου και της εξάρτησης περιγράφεται από τον ίδιο τον Μαρκεζίνη, δηλαδή ένα συντηρητικό πολιτικό και εύλογα μπορεί να εκτιμήσει κανείς τα πραγματικά μεγέθη.
Αφηγησεις: Ο Μαρκεζίνης και η πλέον επιτυχής υποτίμηση της δραχμής
Tου Νικου Νικολαου
. ….Στα πολύπαθα χρόνια που είχαν μεσολαβήσει από την απελευθέρωση της Ελλάδος από τη γερμανική κατοχή, το εθνικό μας νόμισμα παρακολουθώντας τις πολιτικές και οικονομικές περιπέτειες της χώρας είχε υποτιμηθεί επτά φορές, χωρίς, όμως, ούτε η οικονομία να εξυγιανθεί ούτε η δραχμή να γίνει αξιόπιστη. Η χρυσή λίρα ήταν το κυρίαρχο νόμισμα στις συναλλαγές, το ισοζύγιο πληρωμών και ο προϋπολογισμός μονίμως ελλειμματικά και το κράτος λειτουργούσε χάρις στα χρήματα της αμερικανικής βοηθείας.
Τη μίζερη αυτή κατάσταση ανέτρεψε ο Σπύρος Μαρκεζίνης με δύο αποφασιστικά και τολμηρά μέτρα. Την υποτίμηση της δραχμής, η ισοτιμία της οποίας προς το δολάριο από 15.000 πήγε στις 30.000 (ακολούθησε σε λίγο η περικοπή των τριών μηδενικών) και την απελευθέρωση των εισαγωγών. Με τα δύο αυτά μέτρα η ελληνική οικονομία εισήλθε σε μια νέα εποχή εξυγίανσης, ισορροπίας και ανάπτυξης. Ολα τα οικονομικά μεγέθη αρχίζοντας από τον προϋπολογισμό και το ισοζύγιο και φτάνοντας στον πληθωρισμό και τον ρυθμό ανάπτυξης βελτιώθηκαν θεαματικά και ταυτόχρονα άρχισαν να γίνονται επενδύσεις από τους επιχειρηματίες, ενώ έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα ξένα κεφάλαια. Η μαύρη αγορά και οι ελλείψεις ειδών στην αγορά εξαφανίστηκαν ως διά μαγείας.
…..Το πολιτικό παρασκήνιο αυτών των σημαντικών οικονομικών μέτρων που ελήφθησαν το 1953 είναι εντυπωσιακό και αξίζει να το θυμίσουμε στους αναγνώστες.
Οπως έχει γράψει ο Μαρκεζίνης (στον τρίτο τόμο της Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας της Ελλάδος, σελ. 11): «Οι αποκλειστικώς ενήμεροι της νομισματικής πολιτικής, η οποία επρόκειτο να ακολουθηθεί ήταν ο Θάνος Καψάλης (υπουργός αναπληρωτής Συντονισμού), ο Γ. Μαντζαβίνος, διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, ο πρέσβης των ΗΠΑ Τσαρλς Γιοστ (Charles Yost) και ο Αμερικανός εκπρόσωπος στη Νομισματική Επιτροπή Al Costanzo.
Με τον τελευταίο είχε προηγηθεί επεισόδιο: προήδρευα κατά τα ειθισμένα, σε μια των πρώτων συνεδριάσεων της Νομισματικής Επιτροπής, όταν ο Costanzo διεφώνησε και άσκησε βέτο. “Κρατήστε τη γνώμη σας διά τον εαυτόν σας, είπα σε έντονο ύφος. Του λοιπού δεν θα με ξαναδείτε. Θα προεδρεύει ο υπουργός των Οικονομικών”. Ο Costanzo, συνηθισμένος να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, θα αιφνιδιαστεί, αλλά στους επόμενους μήνες που θα ακολουθήσουν θα αντιληφθεί ότι άλλος έπρεπε να είναι ο ρόλος του και θα καταστεί έκτοτε εξαιρετικά συνεργάσιμος». Ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης θα θυμηθεί το 1989, ενώπιον της Βουλής, το επεισόδιο Costanzo για να παρατηρήσει ότι όταν υπήρχαν οι κατάλληλοι άνθρωποι «δεν έκαναν πάντα ό,τι ήθελαν οι Αμερικανοί».
Κακά τα ψέματα όμως. Από το 1944 μέχρι και το 1955 που πρωθυπουργός έγινε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η ελληνική οικονομία βάδισε με διασκελισμό στη λεωφόρο της ανάπτυξης, οι Αγγλοι στην αρχή και οι Αμερικανοί από το 1947 είχαν βέτο στην οικονομική πολιτική που ασκούσαν οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Στη Νομισματική Επιτροπή, που ήταν το ανώτατο όργανο χάραξης και εφαρμογής της οικονομικής πολιτικής, μετείχαν με δικαίωμα βέτο, ο Αγγλος Gregory και ο Αμερικανός Costanzo. Είχαν λόγο για όλα, για τα επιτόκια, τους μισθούς, τη νομισματική κυκλοφορία, τη χρηματοδότηση της βιομηχανίας και του εμπορίου, τις εισαγωγές και εξαγωγές. Ενα καθεστώς υποτέλειας, δηλαδή, που φυσικά ήταν κατάλοιπο του εμφυλίου πολέμου και στηριζόταν στο γεγονός ότι ο προϋπολογισμός ισοσκελιζόταν χάρις στα χρήματα της αμερικανικής βοηθείας.
Πάντως, για τον καθοριστικό ρόλο του Costanzo στα οικονομικά πράγματα της χώρας, μου μιλούσε πολλές φορές ο Μαρκεζίνης, στις επισκέψεις μου στο σπίτι του, και μάλιστα μου έλεγε ότι μετά το επεισόδιο που ανέφερε οι σχέσεις τους όχι απλώς έγιναν φιλικές, αλλά τόσο στενές, ώστε οι δυο τους μαζί με τον εκδότη του «Βήματος» και των «Νέων», τον Δημήτρη Λαμπράκη, να αποτελούν ένα είδος άτυπου διευθυντηρίου, που κυβερνούσε τη χώρα.
Θυμάμαι ότι με μια δόση φιλαυτίας ο Μαρκεζίνης μου έλεγε: «Συναντιόμασταν οι τρεις, δύο φορές τουλάχιστον την εβδομάδα, και συζητούσαμε περί του πρακτέου, για όλα τα μεγάλα θέματα. Εγώ ανελάμβανα να ενημερώσω τη Φρειδερίκη και εφ’ όσον εξασφαλίζετο και η έγκρισή της προχωρούσαμε, διότι ο Παπάγος εκείνη την περίοδο απεδέχετο όλες μου τις εισηγήσεις».
Ισως αυτά να μοιάζουν τώρα λίγο μυθιστορηματικά, αλλά αυτή ήταν η Ελλάδα της εποχής με τους τρεις πόλους της εξουσίας, ανάκτορα, Αμερικανοί και ο Στρατός, τον οποίο σαν πρωθυπουργός εκπροσωπούσε ο στρατάρχης Παπάγος. Βέβαια, υπήρχε και έτερος ισχυρός εκδότης την εποχή εκείνη, ο Γεώργιος Βλάχος, όμως ο εξ απορρήτων της εξουσίας, από το 1947 με την πρωθυπουργία Σοφούλη παρέμενε ο κεντρώος Δημήτρης Λαμπράκης και όχι ο δεξιός Γεώργιος Βλάχος.
Οπως γράφει ο Μαρκεζίνης: «Την αναπροσαρμογή την ανήγγειλα ο ίδιος διά του Ραδιοφώνου από το σπίτι μου, το βράδυ της 9ης Απριλίου 1953. Μέχρι το πρωί της ημέρας εκείνης, ουδείς πλην του Παπάγου εγνώριζε το παραμικρό... Κατά την αναγγελίαν της αναπροσαρμογής εκείνης, εχρησιμοποιήθη τόνος πανηγυρικός, ενώ στην πραγματικότητα το νόμισμα έχανε αξία. Εκρινα ότι δεν υπήρχε λόγος να μελαγχολήσει η κοινή γνώμη, αντιθέτως έπρεπε να δει με αισιοδοξία το μέλλον.
»Την επομένη εζήτησε να με δει ο βασιλεύς. Διεμαρτυρήθη, διότι δεν τον είχα ενημερώσει προηγουμένως επί ενός τόσο σημαντικού οικονομικού μέτρου. Πράγματι είχα αποφύγει να το πράξω, διότι δεν εμπιστευόμουν το ανακτορικό περιβάλλον. “Μεγαλειότατε, το δικό μου καθήκον ήταν να ενημερώσω εγκαίρως τον πρωθυπουργό. Αυτό και έπραξα. Τα παράπονά σας, συνεπώς, θα έπρεπε να τα απευθύνετε σε εκείνον”, απάντησα. Ο Παπάγος στον οποίο μετέφερα τον διάλογο, έδειξε ευχαριστημένος από την απάντηση. Ο βασιλεύς όμως απέφυγε να τον καλέσει».
……O Μαρκεζίνης πάντως κέρδισε τη μάχη κατά του πληθωρισμού αφού τον κράτησε στο 15,1% την πρώτη χρονιά, για να κατέβει στο 5,8% τη δεύτερη, στο 3,6% την τρίτη και να ακολουθήσει στη συνέχεια περίοδος νομισματικής σταθερότητος με μέσο πληθωρισμό στην περίοδο ’56-’63 μόλις 1,7%! Το «θαύμα» αυτό επετεύχθη με το δεύτερο θαρραλέο μέτρο του Μαρκεζίνη, την απελευθέρωση των εισαγωγών, η οποία πλημμύρισε την αγορά με πλήθος αγαθών και ανέστησε τον ανταγωνισμό. Μέχρι τότε οι εισαγωγές πραγματοποιούντο με άδειες για ορισμένη ποσότητα που χορηγούσε το υπουργείο Εμπορίου ή μάλλον ο Γουάτσον που ήταν ο Αμερικανός σύμβουλος. Εισηγητής του μέτρου της απελευθέρωσης ήταν ο Θάνος Καψάλης, υπουργός Εμπορίου τότε και στενός συνεργάτης του Μαρκεζίνη.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_12/04/2008_266215
Λειτούργησε ποτέ αυτή η χώρα με πραγματική ανεξαρτησία;
Έτσι επέλεξα μια παλαιότερη αναφορά του Ν. Νικολάου από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ για την υποτίμηση της Δραχμής το 1953 από το Μαρκεζίνη. Έχει ενδιαφέρον, πέραν από τα μέτρα και τις οικονομικές συνθήκες της εποχής, το παρασκήνιο και ο ασφυκτικός ρόλος των ξένων σε κάθε επίπεδο. Το μέγεθος του ελέγχου και της εξάρτησης περιγράφεται από τον ίδιο τον Μαρκεζίνη, δηλαδή ένα συντηρητικό πολιτικό και εύλογα μπορεί να εκτιμήσει κανείς τα πραγματικά μεγέθη.
Αφηγησεις: Ο Μαρκεζίνης και η πλέον επιτυχής υποτίμηση της δραχμής
Tου Νικου Νικολαου
. ….Στα πολύπαθα χρόνια που είχαν μεσολαβήσει από την απελευθέρωση της Ελλάδος από τη γερμανική κατοχή, το εθνικό μας νόμισμα παρακολουθώντας τις πολιτικές και οικονομικές περιπέτειες της χώρας είχε υποτιμηθεί επτά φορές, χωρίς, όμως, ούτε η οικονομία να εξυγιανθεί ούτε η δραχμή να γίνει αξιόπιστη. Η χρυσή λίρα ήταν το κυρίαρχο νόμισμα στις συναλλαγές, το ισοζύγιο πληρωμών και ο προϋπολογισμός μονίμως ελλειμματικά και το κράτος λειτουργούσε χάρις στα χρήματα της αμερικανικής βοηθείας.
Τη μίζερη αυτή κατάσταση ανέτρεψε ο Σπύρος Μαρκεζίνης με δύο αποφασιστικά και τολμηρά μέτρα. Την υποτίμηση της δραχμής, η ισοτιμία της οποίας προς το δολάριο από 15.000 πήγε στις 30.000 (ακολούθησε σε λίγο η περικοπή των τριών μηδενικών) και την απελευθέρωση των εισαγωγών. Με τα δύο αυτά μέτρα η ελληνική οικονομία εισήλθε σε μια νέα εποχή εξυγίανσης, ισορροπίας και ανάπτυξης. Ολα τα οικονομικά μεγέθη αρχίζοντας από τον προϋπολογισμό και το ισοζύγιο και φτάνοντας στον πληθωρισμό και τον ρυθμό ανάπτυξης βελτιώθηκαν θεαματικά και ταυτόχρονα άρχισαν να γίνονται επενδύσεις από τους επιχειρηματίες, ενώ έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα ξένα κεφάλαια. Η μαύρη αγορά και οι ελλείψεις ειδών στην αγορά εξαφανίστηκαν ως διά μαγείας.
…..Το πολιτικό παρασκήνιο αυτών των σημαντικών οικονομικών μέτρων που ελήφθησαν το 1953 είναι εντυπωσιακό και αξίζει να το θυμίσουμε στους αναγνώστες.
Οπως έχει γράψει ο Μαρκεζίνης (στον τρίτο τόμο της Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας της Ελλάδος, σελ. 11): «Οι αποκλειστικώς ενήμεροι της νομισματικής πολιτικής, η οποία επρόκειτο να ακολουθηθεί ήταν ο Θάνος Καψάλης (υπουργός αναπληρωτής Συντονισμού), ο Γ. Μαντζαβίνος, διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, ο πρέσβης των ΗΠΑ Τσαρλς Γιοστ (Charles Yost) και ο Αμερικανός εκπρόσωπος στη Νομισματική Επιτροπή Al Costanzo.
Με τον τελευταίο είχε προηγηθεί επεισόδιο: προήδρευα κατά τα ειθισμένα, σε μια των πρώτων συνεδριάσεων της Νομισματικής Επιτροπής, όταν ο Costanzo διεφώνησε και άσκησε βέτο. “Κρατήστε τη γνώμη σας διά τον εαυτόν σας, είπα σε έντονο ύφος. Του λοιπού δεν θα με ξαναδείτε. Θα προεδρεύει ο υπουργός των Οικονομικών”. Ο Costanzo, συνηθισμένος να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, θα αιφνιδιαστεί, αλλά στους επόμενους μήνες που θα ακολουθήσουν θα αντιληφθεί ότι άλλος έπρεπε να είναι ο ρόλος του και θα καταστεί έκτοτε εξαιρετικά συνεργάσιμος». Ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης θα θυμηθεί το 1989, ενώπιον της Βουλής, το επεισόδιο Costanzo για να παρατηρήσει ότι όταν υπήρχαν οι κατάλληλοι άνθρωποι «δεν έκαναν πάντα ό,τι ήθελαν οι Αμερικανοί».
Κακά τα ψέματα όμως. Από το 1944 μέχρι και το 1955 που πρωθυπουργός έγινε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η ελληνική οικονομία βάδισε με διασκελισμό στη λεωφόρο της ανάπτυξης, οι Αγγλοι στην αρχή και οι Αμερικανοί από το 1947 είχαν βέτο στην οικονομική πολιτική που ασκούσαν οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Στη Νομισματική Επιτροπή, που ήταν το ανώτατο όργανο χάραξης και εφαρμογής της οικονομικής πολιτικής, μετείχαν με δικαίωμα βέτο, ο Αγγλος Gregory και ο Αμερικανός Costanzo. Είχαν λόγο για όλα, για τα επιτόκια, τους μισθούς, τη νομισματική κυκλοφορία, τη χρηματοδότηση της βιομηχανίας και του εμπορίου, τις εισαγωγές και εξαγωγές. Ενα καθεστώς υποτέλειας, δηλαδή, που φυσικά ήταν κατάλοιπο του εμφυλίου πολέμου και στηριζόταν στο γεγονός ότι ο προϋπολογισμός ισοσκελιζόταν χάρις στα χρήματα της αμερικανικής βοηθείας.
Πάντως, για τον καθοριστικό ρόλο του Costanzo στα οικονομικά πράγματα της χώρας, μου μιλούσε πολλές φορές ο Μαρκεζίνης, στις επισκέψεις μου στο σπίτι του, και μάλιστα μου έλεγε ότι μετά το επεισόδιο που ανέφερε οι σχέσεις τους όχι απλώς έγιναν φιλικές, αλλά τόσο στενές, ώστε οι δυο τους μαζί με τον εκδότη του «Βήματος» και των «Νέων», τον Δημήτρη Λαμπράκη, να αποτελούν ένα είδος άτυπου διευθυντηρίου, που κυβερνούσε τη χώρα.
Θυμάμαι ότι με μια δόση φιλαυτίας ο Μαρκεζίνης μου έλεγε: «Συναντιόμασταν οι τρεις, δύο φορές τουλάχιστον την εβδομάδα, και συζητούσαμε περί του πρακτέου, για όλα τα μεγάλα θέματα. Εγώ ανελάμβανα να ενημερώσω τη Φρειδερίκη και εφ’ όσον εξασφαλίζετο και η έγκρισή της προχωρούσαμε, διότι ο Παπάγος εκείνη την περίοδο απεδέχετο όλες μου τις εισηγήσεις».
Ισως αυτά να μοιάζουν τώρα λίγο μυθιστορηματικά, αλλά αυτή ήταν η Ελλάδα της εποχής με τους τρεις πόλους της εξουσίας, ανάκτορα, Αμερικανοί και ο Στρατός, τον οποίο σαν πρωθυπουργός εκπροσωπούσε ο στρατάρχης Παπάγος. Βέβαια, υπήρχε και έτερος ισχυρός εκδότης την εποχή εκείνη, ο Γεώργιος Βλάχος, όμως ο εξ απορρήτων της εξουσίας, από το 1947 με την πρωθυπουργία Σοφούλη παρέμενε ο κεντρώος Δημήτρης Λαμπράκης και όχι ο δεξιός Γεώργιος Βλάχος.
Οπως γράφει ο Μαρκεζίνης: «Την αναπροσαρμογή την ανήγγειλα ο ίδιος διά του Ραδιοφώνου από το σπίτι μου, το βράδυ της 9ης Απριλίου 1953. Μέχρι το πρωί της ημέρας εκείνης, ουδείς πλην του Παπάγου εγνώριζε το παραμικρό... Κατά την αναγγελίαν της αναπροσαρμογής εκείνης, εχρησιμοποιήθη τόνος πανηγυρικός, ενώ στην πραγματικότητα το νόμισμα έχανε αξία. Εκρινα ότι δεν υπήρχε λόγος να μελαγχολήσει η κοινή γνώμη, αντιθέτως έπρεπε να δει με αισιοδοξία το μέλλον.
»Την επομένη εζήτησε να με δει ο βασιλεύς. Διεμαρτυρήθη, διότι δεν τον είχα ενημερώσει προηγουμένως επί ενός τόσο σημαντικού οικονομικού μέτρου. Πράγματι είχα αποφύγει να το πράξω, διότι δεν εμπιστευόμουν το ανακτορικό περιβάλλον. “Μεγαλειότατε, το δικό μου καθήκον ήταν να ενημερώσω εγκαίρως τον πρωθυπουργό. Αυτό και έπραξα. Τα παράπονά σας, συνεπώς, θα έπρεπε να τα απευθύνετε σε εκείνον”, απάντησα. Ο Παπάγος στον οποίο μετέφερα τον διάλογο, έδειξε ευχαριστημένος από την απάντηση. Ο βασιλεύς όμως απέφυγε να τον καλέσει».
……O Μαρκεζίνης πάντως κέρδισε τη μάχη κατά του πληθωρισμού αφού τον κράτησε στο 15,1% την πρώτη χρονιά, για να κατέβει στο 5,8% τη δεύτερη, στο 3,6% την τρίτη και να ακολουθήσει στη συνέχεια περίοδος νομισματικής σταθερότητος με μέσο πληθωρισμό στην περίοδο ’56-’63 μόλις 1,7%! Το «θαύμα» αυτό επετεύχθη με το δεύτερο θαρραλέο μέτρο του Μαρκεζίνη, την απελευθέρωση των εισαγωγών, η οποία πλημμύρισε την αγορά με πλήθος αγαθών και ανέστησε τον ανταγωνισμό. Μέχρι τότε οι εισαγωγές πραγματοποιούντο με άδειες για ορισμένη ποσότητα που χορηγούσε το υπουργείο Εμπορίου ή μάλλον ο Γουάτσον που ήταν ο Αμερικανός σύμβουλος. Εισηγητής του μέτρου της απελευθέρωσης ήταν ο Θάνος Καψάλης, υπουργός Εμπορίου τότε και στενός συνεργάτης του Μαρκεζίνη.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_12/04/2008_266215
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου