Το ηφαίστειο της Σαντορίνης άλλαξε τον κόσμο

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα τσουνάμι και τα πυκνά νέφη τέφρας από την έκρηξη προκάλεσαν μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για πολλές δεκαετίες, ακόμα και αιώνες

Πριν από 3.000 χρόνια, η γιγαντιαία έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης έπληξε την Ανατολική Μεσόγειο με φονικά κύματα που σάρωσαν τις ακτές του σημερινού Ισραήλ.

Τα γιγαντιαία τσουνάμι από την καταστροφική έκρηξη χτύπησαν τις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου από την Κρήτη ώς την Κύπρο, την Αίγυπτο, τη Φοινίκη και τα μικρασιατικά παράλια.

Νέες επιστημονικές έρευνες βρήκαν τα ίχνη της καταστροφής στον βυθό της περιοχής και δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο καινούργιο τεύχος της Επιθεώρησης «Geology». Για δεκαετίες, οι ειδικοί πιθανολογούσαν πως η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας προκάλεσε την κατάρρευση του μινωικού πολιτισμού στην ακμή του.
Το ηφαίστειο πιθανολογείται πως εξερράγη μεταξύ του 1630 π.Χ. και του 1550 π.Χ., κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, όταν οι άνθρωποι κατασκεύαζαν εργαλεία και όπλα από χαλκό. Τα τελευταία στοιχεία Ελλήνων επιστημόνων την προσδιορίζουν στο 1613- 14 π.Χ.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα τσουνάμι και τα πυκνά νέφη τέφρας από την έκρηξη προκάλεσαν μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για πολλές δεκαετίες, ακόμα και αιώνες. Την έκρηξη του ηφαιστείου, στην οποία οφείλεται η κατάρρευση του μινωικού πολιτισμού που χρονολογείται στο 1450 π.Χ, οι γεωλόγοι θεωρούν ως τη μεγαλύτερη και πιο βίαιη από αυτήν του Κρακατόα στην Ινδονησία το 1883, που σκοτώθηκαν 36.000 άνθρωποι.

Οι ερευνητές, που μελέτησαν τα τσουνάμι στο Ισραήλ, προέρχονται από το Πανεπιστήμιο της Χάιφας, το Κολέγιο Χάντερ στη Νέα Υόρκη, το Πανεπιστήμιο Μακμάστερ στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο της Χαβάης. Η ομάδα έκανε ανασκαφές στην Καισάρεια, μία παράκτια πόλη των ρωμαϊκών χρόνων. Την εποχή της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας, ήταν μία πολύ αραιοκατοικημένη περιοχή χωρίς να ξεχωρίζει κάποιος οικισμός.

Οι επιστήμονες συνέλεξαν δείγματα από τον βυθό, στα οποία εντόπισαν εμφανή ίχνη από τσουνάμι με ηφαιστειακά πετρώματα, απολιθώματα, βότσαλα που συναντά κανείς στην παραλία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Στην εργασία τους ανέφεραν τρία τσουνάμι, τα δύο ήδη γνωστά από το 115 μ.Χ. και το 551 μ.Χ. και το τρίτο από την εποχή της έκρηξης στη Σαντορίνη.

Τα τσουνάμι άφησαν «την υπογραφή τους», ένα στρώμα στον πυθμένα της θάλασσας με βότσαλα, μαλάκια και θραύσματα βράχων, όλα με τον ίδιο προσανατολισμό. Το στρώμα αυτό βρισκόταν λίγα μέτρα κάτω από τον βυθό, σε νερά που φτάνουν τα 22 μέτρα βάθος. Αυτά τα ευρήματα είναι η καλύτερη απόδειξη που έχουμε ώς τώρα ότι τα τσουνάμι από την έκρηξη στη Σαντορίνη κάλυψαν ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Αν έφθασαν μέχρι το Ισραήλ, τότε θα επηρέασαν όλες τις παράκτιες περιοχές της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης ήταν η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη που έγινε στον κόσμο τα τελευταία 10.000 χρόνια και δεν έχει σταματήσει να αποτελεί αντικείμενο έρευνας που συναρπάζει τους επιστήμονες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία Ελλήνων επιστημόνων, το ηφαίστειο της Σαντορίνης όχι μόνο διέσπειρε στην ατμόσφαιρα 150 δισεκατομμύρια τόνους πετρωμάτων, αλλά έφερε στο Αιγαίο πρόωρο χειμώνα. Ο ήλιος κρύφτηκε και η θερμοκρασία στο Αρχιπέλαγος έπεσε σταδιακά τουλάχιστον κατά δύο βαθμούς Κελσίου.


Η τέφρα έφθασε σε ύψος 35 χιλιομέτρων

Την άνοιξη του 1613 ή 1614 π.Χ. μια τεράστια στήλη από τέφρα αρχίζει να υψώνεται στον ουρανό.

Δύο ώρες μετά, κι ενώ ο εκκωφαντικός θόρυβος δεν έχει κοπάσει, η τέφρα και η κίσηρη (ελαφρόπετρα) που εκτινάχθηκαν από τα έγκατα της Γης έχουν ξεπεράσει σε ύψος τα 10 χιλιόμετρα. Αργότερα το ύψος της στήλης φθάνει στα 35 με 36 χιλιόμετρα και οι άνεμοι που πνέουν στη στρατόσφαιρα διασκορπίζουν τον κύριο όγκο του ηφαιστειακού υλικού προς τα νότια και νοτιοανατολικά. Ύστερα από έξι ώρες, ο ουρανός έχει γεμίσει με 4,6 δισεκατομμύρια τόνους μάγματος, το οποίο όταν πέφτει στο έδαφος δημιουργεί στα Φηρά ένα στρώμα πάχους έξι μέτρων. Λίγη ώρα μετά τη μεγάλη έκρηξη, η επιβίωση σε ολόκληρη την έκταση του νησιού είναι αδύνατη, αφού η συγκέντρωση λεπτόκοκκης στάχτης στην ατμόσφαιρα υπερβαίνει τα όρια και δημιουργεί ασφυξία.

Έτσι περιγράφουν την έκρηξη Έλληνες επιστήμονες από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), που εξερεύνησαν μαζί με Αμερικανούς συναδέλφους τους από το αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Rhode Ιsland τη Σαντορίνη.

Οι ειδικοί έχουν καταλήξει πως η έκρηξη έγινε σε τέσσερις φάσεις. Στη διάρκεια των τριών τελευταίων σχηματίστηκε η καλντέρα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν παλιρροϊκά κύματα μέγιστου ύψους 20 μέτρων που έπληξαν την Ανατολική Μεσόγειο.

Από το πάχος των προϊόντων της έκρηξης, που βρίσκονται σήμερα στον βυθό, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι συνολικά εκτοξεύτηκαν 60 κυβικά χιλιόμετρα μάγματος που αντιστοιχούν σε περίπου 150 δισεκατομμύρια τόνους πετρώματος.

Του WΙLLΙΑΜ J. ΒRΟΑD TΗΕ ΝΕW ΥΟRΚ ΤΙΜΕS,
εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ